Chronische obstructieve longaandoeningen (COPD) en overige longziekte

COPD is een ernstige aandoening wat vraagt om een professional op het gebied van voeding bij COPD en overig verwante longaandoeningen. Als diëtist heb ik mij gespecialiseerd op het gebied van voeding bij COPD door scholing en verdieping. 

– Wat is COPD en longziekte?
– Wat kan de diëtist voor mij betekenen?
– Welke vormen van Longaandoeningen zijn er?
– De toekomstverwachting: incidentie en prevalentie van COPD

Wat is COPD?

De afkorting COPD staat voor het Engelse Chronic Obstructive Pulmonary Disease en dit is de internationale omschrijving voor longziekte die blijvend beschadigd zijn. Een van de gevolgen is dat ademen moeilijker gaat en je over een stuk minder lichamelijke energie beschikt over de dag. COPD is ook de verzamelnaam voor Chronische Bronchitis en Longemfyseem. Beiden aandoeningen laten zich omschrijven als niet te genezen (Chronic) longziekten (Pulmonary) met luchtwegobstructie (Obstructive) en wordt in de loop van de tijd veelal erger, iets dat opvalt door het optreden van perioden van ernstige benauwdheid waardoor bewegen nog lastiger is dan normaal het geval.

Wat kan de diëtist voor mij betekenen?

Bij COPD is er extra aandacht voor voeding. Dit komt doordat het lichaam voldoende en gevarieerde voeding nodig zodat het de vraag naar extra energie aankan. Ook worden de reserves bij COPD vrij snel aangesproken waardoor ondervoeding in bedreiging vormt. Belangrijk is daarom een passend voedingsadvies waarvoor jouw huisarts je zal doorverwijzen naar een diëtist. Je kan ook zelf vragen om een doorverwijzing bij je huisarts. Als diëtist heb ik mij toegelegd op de behandeling van mensen met COPD door bijscholing en aanvullende studie waardoor ik je kan ondersteunen met een passend voedingsadvies.

Het gevaar van ondergewicht

Een gezond lichaamsgewicht is belangrijk voor de gezondheid en dan met name bij COPD is dat extra belangrijk omdat er een vergrote kans is op het ontstaan van ondergewicht. Als je minder eet dan je lichaam nodig heeft val je af wat komt omdat het lichaam bij COPD extra veel energie nodig heeft door de ontstekingen (inflammatie) die ontstaan in de longen. Het adem halen kost meer energie kost waardoor vermoeidheid kan ontstaan waardoor je minder trek hebt en daardoor minder eet. Als je teveel afvalt heeft dat een negatief effect op je weerstand, want die wordt daardoor juist minder. Dit zorgt er vervolgens weer voor dat je meer vatbaar bent voor virussen en bacteriën. Wat op zijn beurt weer zorgt voor minder eetlust en zo is de vicieuze cirkel rond.

Daarnaast is het belangrijk op te letten bij COPD-patiënten als zij afvallen want dit is niet alleen vetmassa maar ook spiermassa. Door vermoeidheid, een verminderde eetlust en de reden dat zij extra vatbaar zijn voor ziek zijn moeten COPD-patiënten dus alert zijn op deze punten voor een stabiele gezondheid.

Functie van de longen

De longen zorgen voor de noodzakelijke zuurstof die ons lichaam nodig heeft om te kunnen functioneren. Zij zorgen ervoor dat wij kunnen ademen maar ook dat deze zuurstof die we inademen wordt vervoerd naar ons bloed.

De longen kun je het best voorstellen als een paar sponsachtige met lucht gevulde ‘zakken’. Deze zitten aan weerszijden van de borstholte (thorax). De luchtpijp (trachea) vervoert zuurstof de longen in via buisvormige takken naar de bronchiën. Deze bronchiën delen zich vervolgens in kleinere en kleinere takken (bronchiolen) en worden uiteindelijk microscopisch.

De bronchiolen eindigen uiteindelijk in clusters van microscopische luchtzakjes die alveoli worden genoemd. In de longblaasjes of alveoli wordt zuurstof uit de lucht opgenomen in het bloed. Koolstofdioxide is een afvalproduct en wordt via het bloed naar de longblaasjes getransporteerd en uitgeademd. Tussen de longblaasjes bevindt zich een dunne laag cellen ter ondersteuning.

De longen zijn bedekt met een dun weefsel laag, dit noemen we het slijmvlies. Ook keel, neus en mond zijn bedekt met dit slijmvlies. Dit vlies filtert schadelijke stoffen en bacteriën uit de zuurstof die we inademen. Zo proberen de longen zichzelf schoon te houden en te voorkomen dat er irritaties ontstaan.

Welke vormen van Longaandoeningen zijn er?

COPD

• Chronische obstructieve longziekte (COPD) houdt in dat de longen blijvend beschadigd zijn wat resulteert in problemen bij het uitademen waardoor kortademigheid ontstaat. Roken is veruit de meest voorkomende oorzaak van COPD.
• Long Emfyseem is een vorm van COPD die meestal wordt veroorzaakt door roken. De fragiele wanden tussen de longblaasjes (alveoli) van de longen zijn beschadigd, waardoor de lucht in de longen gevangen blijft en het ademen bemoeilijkt wordt.
• Chronische bronchitis: de bronchiën zijn aldoor geïrriteerd. Als reactie hierop moet je vaker hoesten wat zorgt dat er met het hoesten slijm mee kan komen. Dit alles maakt dat de doorstroming van lucht, het ademen zelf, moeilijker.

Astma en Bronchitus

• Astma: de luchtwegen van de longen (bronchiën) raken ontstoken en kunnen spasmen veroorzaken. Reactie hierop is kortademigheid en piepende ademhaling. Allergieën, virale infecties of luchtvervuiling veroorzaken vaak astmasymptomen.
• Acute bronchitis: een infectie van de grote luchtwegen van de longen (bronchiën) die  meestal veroorzaakt wordt door een virus. Hoest is het belangrijkste symptoom van acute bronchitis.
• Bronchiëctasieën houdt in dat de luchtwegen (bronchiën) constant ontstoken zijn iets dat zich abnormaal uitbreid wat resulteert in herhaalde infecties ervan. Hoesten met grote hoeveelheden slijm, is het belangrijkste symptoom van Bronchiëctasieën.

Cystic Fibrosis

• Cystic fibrosis staat ook bekend als taaislijmziekte en is een erfelijke aandoening waarbij het vocht in de longen blijft hangen in de luchtwegen. Door ontsteking van de luchtwegen en de longen ontstaat ophoping van overtollige slijm. Cystic fibrose is een ongeneeslijk en ernstige ziekte. 

• Pulmonaire fibrose is een vorm van interstitiële longziekte. Het interstitium (wanden tussen luchtzakjes) worden met littekens bedekt waardoor de longen langzaam stijf worden en daardoor kortademigheid veroorzaken.
• Sarcoïdose houdt in dat kleine ontstekingsgebieden zich spreiden door het lichaam waarbij de longen het grootste deel betrokken zijn. De symptomen zijn meestal mild te noemen. Sarcoïdose wordt veelal vastgesteld als er een röntgenfoto’s om andere redenen wordt gemaakt.

Longembolie

• Longembolie: een bloedstolsel (meestal vanuit een ader in het been) kan afbreken en naar het hart reizen, waardoor het stolsel (embolus) in de longen wordt gepompt. Plotselinge kortademigheid is het meest voorkomende symptoom van een longembolie.

Longontsteking

• Longontsteking: infectie in een of beide longen. Bacteriën, vooral Streptococcus pneumoniae, zijn de meest voorkomende oorzaak.
• Tuberculose: een langzaam progressieve longontsteking veroorzaakt door de bacterie Mycobacterium tuberculosis. Chronische hoest, koorts, gewichtsverlies en nachtelijk zweten zijn veel voorkomende symptomen van tuberculos.
• Coccidioidomycose is een longontsteking die veroorzaakt word door de schimmel Coccidioide. Deze schimmel komt voor in de bodem in het zuidwesten van de VS. De meeste mensen ervaren geen symptomen of een griepachtige ziekte en hebben een volledig herstel.
• Ernstig acuut respiratoir syndroom (SARS): Een ernstige longontsteking veroorzaakt door een specifiek virus dat voor het eerst werd ontdekt in Azië in 2002. Wereldwijd
• Influenza (griep): een infectie door een of meer griepvirussen veroorzaakt koorts, pijn in het lichaam en hoesten gedurende een week of langer. Griep kan overgaan tot levensbedreigende longontsteking, vooral bij ouderen met medische problemen.

Longkanker

• Longkanker: Kanker kan bijna elk deel van de long aantasten en een kwaadaardige tumor kan ontstaan in het longweefsel of de luchtpijp. Doordat het zich via het bloed en de lymfeklieren kan bewegen, kan het zich ook naar andere organen verspreiden en uitzaaiingen veroorzaken. De meeste vormen van longkanker ontstaan doordat  mensen roken.
• Mesothelioom: een zeldzame vorm van kanker die ontstaat uit de cellen die verschillende organen van het lichaam bekleden, waarbij de longen de meest voorkomende zijn. Mesothelioom heeft de neiging tientallen jaren na blootstelling aan asbest op te duiken.

Overige longaandoeningen

• Zwaarlijvigheids-hypoventilatiesyndroom: door overgewicht kunnen de longen minder makkelijk in- en uitademen. Dit kan leiden tot ademhalingsproblemen op de lange termijn.
• Pleuritis: Ontsteking van de slijmvlieswand (pleura), die vaak pijn veroorzaakt bij het inademen. Auto-immuunziekten, infecties of een longembolie kunnen pleuritis veroorzaken.
• Interstitiële longziekte: een verzameling aandoeningen waarbij het interstitium (de bekleding tussen de luchtzakjes) beschadigd en ontstoken raakt. 
• Acute respiratory distress syndrome (ARDS): Ernstige, plotselinge schade aan de longen veroorzaakt door een ernstige ziekte. Levensondersteuning met mechanische ventilatie is meestal nodig om te overleven totdat de longen herstellen.
• Histoplasmose: een infectie veroorzaakt door inhalatie van Histoplasma capsulatum, een schimmel gevonden in de bodem in de oostelijke en centrale Verenigde Staten. De meeste Histoplasma-pneumonieën zijn mild en veroorzaken slechts een kortstondige hoest en griepachtige symptomen.
• Overgevoeligheidspneumonitis (allergische alveolitis): geïnhaleerd stof veroorzaakt een allergische reactie in de longen. Meestal gebeurt dit bij boeren of anderen die werken met gedroogd, stoffig plantenmateriaal.
• Kinkhoest (kinkhoest): een zeer besmettelijke infectie van de luchtwegen (bronchiën) door Bordetella pertussis, met aanhoudende hoest. Het vaccinatievaccin, Tdap werkt voor adolescenten en volwassenen om pertussis te voorkomen.

Zeldzame aandoeningen

• Lymfangioleiomyomatosis (LAM): een zeldzame aandoening waarbij cysten zich vormen in de longen. Hierdoor ontstaan ademhalingsproblemen die lijken op emfyseem. LAM komt bijna alleen bij vrouwen voor in de vruchtbare leeftijd. In Nederland zijn er 65 vrouwen bekend met de diagnose LAM.

De toekomstverwachting: incidentie en prevalentie

De hoeveelheid COPD patiënten in Nederland is op dit moment 600.000. Daarvan zijn er 300.000 mannen en 300.000 vrouwen, er zijn dus net zoveel mannen als vrouwen die te maken hebben met COPD.

In 2017 kwamen er 26.900 nieuwe patiënten bij met emfyseem dit waren 13.700 mannen en 13.100 vrouwen. Het aantal nieuwe gevallen van chronische bronchitis was 10.500 die verdeeld werden over 4.900 mannen en 5.500 vrouwen.

Mens en Voeding is te bereiken via 06-471047617 of per mail